Czas na Saunę
Co nieco
Słowniczek
Kilka fińskich słów związanych z sauną: Sauna - no wiadomo, mamy też czasownik 'saunoa', i 'saunoja' - osoba biorąca kąpiel w saunie Avantouinti - pływanie w przeręblu na jeziorze lub w morzu. Kiuas - piec - nagrzewany za pomocą drewna lub prądu. Kamienie powiększają pojemność cieplną. Im więcej kamieni tym więcej ciepła, które piec może przekazać. Z tradycyjnego punktu widzenia, piec opalany drewnem daje przyjemniejsze ciepło. Lauteet - ławki - czyli drewniane platformy umieszczone dość wysoko w pomieszczeniu, aby przebywający w nim ludzie mogli odczuć cieplejsze powietrze unoszące się pod stropem. Löyly - para wodna - aby zwiększyć wilgotność powietrza polewa się wodą kamienie z pieca. Także heittää löylyä czyli polewanie wody na kamienie. Para ma temperaturę prawie 100 stopni Celsjusza i zwiększa znacząco temperaturę pomieszczenia, jako że woda potrafi zmagazynować w sobie więcej energii niż powietrze. Vihta, vasta - wiązka brzozowych gałązek długości ok 40 cm. Uderzając się nią poprawiamy krążenie krwi i czyścimy skórę. Vihta robiona jest w lecie (czerwiec/lipiec), poprzez związanie ze sobą gałązek brzozowych, które mają dużo liści. Te, które chcemy zostawić na zimę, są suszone w ciemnościach (by zachować zielony kolor) lub zamrażane. Kiedy nadchodzi zima, suszone wiązki wkłada się do ciepłej wody, a zamrożone do chłodnej. Zamrożone wiązki przechowują również świeży zapach. Wiązki można robić nie tylko z brzozy, ale i z innych drzew, nawet iglastych. Można nawet zastosować do tego celu zmiękczone gałązki jałowca. Dzisiaj vihta nie są tak często używane. W obszarach miejskich są praktycznie nieosiągalne, więc ludzie obchodzą się bez nich.Rozwój budynku sauny
Stare savusauny miały tylko jedną izbę z piecem. Woda była oszczędzana, a ciało było czyszczone poprzez pocenie się i używanie vihta lub vasta (brzozowe gałązki). Mydło nie istniało aż do 19 wieku. Ciało opłukiwane było w jeziorze lub rzece a zimą poprzez tarzanie się w śniegu:). Jeśli korzystało się z gorącej wody, korzystano z drewnianego pojemnika do którego zanurzano gorące kamienie. Użytkownicy sauny przychodzili lekko ubrani, a ubrania wieszano na zewnątrz. Po saunie zakładano czyste ubrania, ale dobrym wyjściem było nie zakładanie na siebie zbyt wielu ubrań, aby umożliwić ochłodzenie się. Kiedy poprawieniu uległa higiena i dostępność mydła, mycie się w saunie stało się ważniejsze niż wcześniej. Oddzielnie podgrzewany pojemnik z wodą był ustawiany obok pieca i mycie odbywało się wewnątrz. W lecie nie miało to znaczenia, jednak nierozsądne byłoby to w zimie. W saunach publicznych w miastach, nagrzewane pomieszczenia były oddzielone od tych, w których się myto. Powoli taki styl przedostał się i do prywatnych saun. W końcu mycie się jest przyjemniejsze w chłodniejszym pomieszczeniu. Sauna też rozwijała się w innych aspektach. W latach dwudziestych wiele saun miało ganek i oddzielną przebieralnię. W przypadku saun w domkach letniskowych dodawano często kuchnię i sypialnię jeżeli nie było oddzielnego budynku mieszkalnego. Ściany i sufit w fińskiej saunie są zawsze drewniane, albo z belek albo z płyt drewnianych, gdyż drewno jako jedyne nie jest gorące w dotyku. Miejsce "Święte" czyli sauna w folklorze W Finlandii sauna zawsze była miejscem świętym, aby móc oczyścić ciało, a przede wszystkim umysł, przez całe życie człowieka od momentu narodzin do śmierci... W saunie wszystkimi rytuałami dotyczącymi cyklu życia zajmowały się kobiety. Tylko w poważnych przypadkach (np. ciężkiej choroby) szukano pomocy u szamana, proroka lub znachora… Do czasów drugiej wojny światowej kobiety rodziły dzieci w saunie. Było to ciepłe, najczystsze miejsce. Do początku dwudziestego wieku istniała tradycja, według której po tygodniu od momentu porodu, nowonarodzone dziecko było uroczyście przenoszone do domu. Wtedy dopiero ojciec po raz pierwszy mógł ujrzeć dziecko. Istniał również w Skandynawii przedchrześcijański zwyczaj, według którego najstarsza osoba w wiosce nadawała dziecku imię skrapiając je wodą. Zwyczaj, który został później zastąpiony chrześcijańskim chrztem. Dla większości Finów sauna to nie tylko miejsce do odpoczynku i higieny, bowiem ma też w sobie pewną 'świętość'. Najważniejszą zasadą zachowania w saunie jest to, iż powinniśmy się zachowywać tam jak kościele. Powinno unikać się tam głośnych rozmów, a kłótnie i przeklinanie są nie na miejscu. Również nie do przyjęcia przez Finów jest czytanie gazet i oglądanie telewizji w saunie. Sauna jest miejscem, gdzie można się wyciszyć i pozwolić aby ciepło wprowadziło myśli na ścieżki medytacji… Poważna atmosfera w saunie wynika z tradycji. Wierzono, że saunę zamieszkiwały najprzeróżniejsze duchy, najczęściej o przyjaznym usposobieniu jednak mimo wszystko nie powinno się ich drażnić przez nieodpowiednie zachowanie. Trochę liczb Szacuje się, że dzisiaj jest około 2 miliona saun w Finlandii, z czego 1,2 miliona to prywatne, a pozostałe znajdujące się w domkach letniskowych, hotelach i przy basenach. Trzeba przyznać, że jest to spora liczba w porównaniu do populacji Finów, która wynosi ok. 5 milionów obywateli. Pokazuje przede wszystkim istotną rolę sauny w życiu Finów. Praktycznie każdy Fin chodzi do sauny raz w tygodniu, a na wakacjach nawet codziennie.
CzasSauny
Co nieco
Słowniczek
Kilka fińskich słów związanych z sauną: Sauna - no wiadomo, mamy też czasownik 'saunoa', i 'saunoja' - osoba biorąca kąpiel w saunie Avantouinti - pływanie w przeręblu na jeziorze lub w morzu. Kiuas - piec - nagrzewany za pomocą drewna lub prądu. Kamienie powiększają pojemność cieplną. Im więcej kamieni tym więcej ciepła, które piec może przekazać. Z tradycyjnego punktu widzenia, piec opalany drewnem daje przyjemniejsze ciepło. Lauteet - ławki - czyli drewniane platformy umieszczone dość wysoko w pomieszczeniu, aby przebywający w nim ludzie mogli odczuć cieplejsze powietrze unoszące się pod stropem. Löyly - para wodna - aby zwiększyć wilgotność powietrza polewa się wodą kamienie z pieca. Także heittää löylyä czyli polewanie wody na kamienie. Para ma temperaturę prawie 100 stopni Celsjusza i zwiększa znacząco temperaturę pomieszczenia, jako że woda potrafi zmagazynować w sobie więcej energii niż powietrze. Vihta, vasta - wiązka brzozowych gałązek długości ok 40 cm. Uderzając się nią poprawiamy krążenie krwi i czyścimy skórę. Vihta robiona jest w lecie (czerwiec/lipiec), poprzez związanie ze sobą gałązek brzozowych, które mają dużo liści. Te, które chcemy zostawić na zimę, są suszone w ciemnościach (by zachować zielony kolor) lub zamrażane. Kiedy nadchodzi zima, suszone wiązki wkłada się do ciepłej wody, a zamrożone do chłodnej. Zamrożone wiązki przechowują również świeży zapach. Wiązki można robić nie tylko z brzozy, ale i z innych drzew, nawet iglastych. Można nawet zastosować do tego celu zmiękczone gałązki jałowca. Dzisiaj vihta nie są tak często używane. W obszarach miejskich są praktycznie nieosiągalne, więc ludzie obchodzą się bez nich.Rozwój budynku sauny
Stare savusauny miały tylko jedną izbę z piecem. Woda była oszczędzana, a ciało było czyszczone poprzez pocenie się i używanie vihta lub vasta (brzozowe gałązki). Mydło nie istniało aż do 19 wieku. Ciało opłukiwane było w jeziorze lub rzece a zimą poprzez tarzanie się w śniegu:). Jeśli korzystało się z gorącej wody, korzystano z drewnianego pojemnika do którego zanurzano gorące kamienie. Użytkownicy sauny przychodzili lekko ubrani, a ubrania wieszano na zewnątrz. Po saunie zakładano czyste ubrania, ale dobrym wyjściem było nie zakładanie na siebie zbyt wielu ubrań, aby umożliwić ochłodzenie się. Kiedy poprawieniu uległa higiena i dostępność mydła, mycie się w saunie stało się ważniejsze niż wcześniej. Oddzielnie podgrzewany pojemnik z wodą był ustawiany obok pieca i mycie odbywało się wewnątrz. W lecie nie miało to znaczenia, jednak nierozsądne byłoby to w zimie. W saunach publicznych w miastach, nagrzewane pomieszczenia były oddzielone od tych, w których się myto. Powoli taki styl przedostał się i do prywatnych saun. W końcu mycie się jest przyjemniejsze w chłodniejszym pomieszczeniu. Sauna też rozwijała się w innych aspektach. W latach dwudziestych wiele saun miało ganek i oddzielną przebieralnię. W przypadku saun w domkach letniskowych dodawano często kuchnię i sypialnię jeżeli nie było oddzielnego budynku mieszkalnego. Ściany i sufit w fińskiej saunie są zawsze drewniane, albo z belek albo z płyt drewnianych, gdyż drewno jako jedyne nie jest gorące w dotyku. Miejsce "Święte" czyli sauna w folklorze W Finlandii sauna zawsze była miejscem świętym, aby móc oczyścić ciało, a przede wszystkim umysł, przez całe życie człowieka od momentu narodzin do śmierci... W saunie wszystkimi rytuałami dotyczącymi cyklu życia zajmowały się kobiety. Tylko w poważnych przypadkach (np. ciężkiej choroby) szukano pomocy u szamana, proroka lub znachora… Do czasów drugiej wojny światowej kobiety rodziły dzieci w saunie. Było to ciepłe, najczystsze miejsce. Do początku dwudziestego wieku istniała tradycja, według której po tygodniu od momentu porodu, nowonarodzone dziecko było uroczyście przenoszone do domu. Wtedy dopiero ojciec po raz pierwszy mógł ujrzeć dziecko. Istniał również w Skandynawii przedchrześcijański zwyczaj, według którego najstarsza osoba w wiosce nadawała dziecku imię skrapiając je wodą. Zwyczaj, który został później zastąpiony chrześcijańskim chrztem. Dla większości Finów sauna to nie tylko miejsce do odpoczynku i higieny, bowiem ma też w sobie pewną 'świętość'. Najważniejszą zasadą zachowania w saunie jest to, iż powinniśmy się zachowywać tam jak kościele. Powinno unikać się tam głośnych rozmów, a kłótnie i przeklinanie są nie na miejscu. Również nie do przyjęcia przez Finów jest czytanie gazet i oglądanie telewizji w saunie. Sauna jest miejscem, gdzie można się wyciszyć i pozwolić aby ciepło wprowadziło myśli na ścieżki medytacji… Poważna atmosfera w saunie wynika z tradycji. Wierzono, że saunę zamieszkiwały najprzeróżniejsze duchy, najczęściej o przyjaznym usposobieniu jednak mimo wszystko nie powinno się ich drażnić przez nieodpowiednie zachowanie. Trochę liczb Szacuje się, że dzisiaj jest około 2 miliona saun w Finlandii, z czego 1,2 miliona to prywatne, a pozostałe znajdujące się w domkach letniskowych, hotelach i przy basenach. Trzeba przyznać, że jest to spora liczba w porównaniu do populacji Finów, która wynosi ok. 5 milionów obywateli. Pokazuje przede wszystkim istotną rolę sauny w życiu Finów. Praktycznie każdy Fin chodzi do sauny raz w tygodniu, a na wakacjach nawet codziennie.
